Iran'dan UAEA'ya Daha Fazla Nükleer Tesis Için Denetim Izni

Iran basininda yer alan habere göre, Uluslararasi Atom Enerjisi Ajansi Baskani Rafael Mariano Gross’nin Tahran ziyareti sonrasi Iran Atom Enerjisi Kurumu ve Uluslararasi Atom Enerjisi Ajansi (UAEA) ortak bildiri yayinlayarak üç temel konuda anlastiklarini duyurdu. Iran Atom Enerjisi Kurumu ile UAEA arasinda varilan anlasma kapsaminda Tahran yönetimi Ajans’a nükleer tesislerinde gönüllü olarak daha fazla denetim ve dogrulamaya izin verecek. Ayrica Ajans ile Iran arasinda gerilime neden olan ve uranyum parçaciklari tespit edilen üç nükleer tesis konusunda Tahran yönetimi daha fazla is birligine hazir oldugunu duyurdu.

Ajans ile Iran arasinda "ortak is birligi" ve "diyalogun sürdürülmesi" çagrisinin yapildigi bildiride, "Sürdürülen diyalog ve is birligi Ajans ile Iran arasinda daha genis kapsamli anlasmalarin dogmasini saglayacaktir" ifadesi kullanildi. Iran ile Ajans arasindaki iliskilerin is birligi ruhuyla ve "Nükleer Silahlarin Yayilmasini Önleme Anlasmasinin Ek Protokolleri" kapsaminda devam edecegi vurgulanan bildiride, "Ek Protokollere bagli kalarak Iran’in verdigi taahhütler ve Ajansin belirledigi kurallara riayet ederek is birligi ruhuyla iliskiler sürdürülmeye devam edilecek" ifadeleri kullanildi. Iran’in uranyum parçaciklari tespit edilen nükleer tesislerdeki "denetimi ve is birligine" deginilen bildiride, "Tahran yönetimi ek protokoller kapsaminda söz konusu üç tesiste Ajans ile is birligine ve bilgi paylasimina hazirdir" ifadesi kullanildi. Bildiride, nükleer tesislerdeki denetim ve dogrulama islemlerini artirmayi taahhüt eden Tahran yönetimi, "Ajans ile daha fazla is birligi" vurgusu yapti. Bildiride, "Gönüllü olarak Ajans’a nükleer tesislerde daha fazla denetim ve dogrulama islemleri yapilmasina izin veriyoruz. Bu konuda yöntemin nasil olacagi Tahran’da Ajans ile Iranli uzman heyetler arasinda yapilacak teknik görüsmeler sonucunda belirlenecek" ifadeleri kullanildi.

Iran’da yüzde 83,7’ye varan saflikta uranyum parçaciklarinin tespiti

UAEA’nin Yönetim Kurulu üyesi ülkelerle her 3 ayda bir paylastigi Iran’in nükleer faaliyetlerini ele alan ve 28 Subat’ta medyaya yansiyan raporda, Ajans denetçilerinin 21 Ocak’ta Iran’in yer alti tesisi Fordo’da IR-6 santrifüjünden alinan numunelerin yüzde 83,7’ye varan saflikta parçaciklar içerdigini tespit ettigi belirtilmisti.

Iran’in üç nükleer tesisinde daha önceden açiklanmamis uranyum parçaciklarinin tespit edilmesi Ajans ile Iran arasinda gerginlige neden olmustu. UAEA Yönetim Kurulu, 8 Haziran 2022 tarihinde Iran’in nükleer tesisler hakkinda UAEA’nin talep ettigi cevaplari karsilayamamasi ve Tahran yönetiminden gelen açiklamalarin yetersiz bulunmasi gerekçesiyle Iran’a karsi karar almisti.

Tahran yönetimi 9 Haziran 2022 tarihinde alinan karara tepki olarak, Ajansin Iran’in nükleer programini denetlemek amaciyla kullandigi kamera sistemleri ve çesitli ekipmanlari kaldirmaya basladigini duyurmustu.